Synoniemen:

Platypoecilus variatus Meek, 1904

Nederlands naam:

Variatus platy. Voor de vele kweekvormen bestaan andere namen, zoals papagaai- en Hawaïplaty.

Beschrijving:

S.E. Meek (1904): The fresh water fishes of Mexico north of the Isthmus of Tehuantepec. Field Columbian Museum - Zoology (5): 1-252

Naamgeving:

Xiphophorus = zwaarddrager. Uit het Grieks en dit verwijst naar het gonopodium bij de mannetjes.

Variatus  = de naam verwijst naar de grote kleurvariabiliteit bij deze soort

Verspreiding:

De soort leeft in het oosten van Mexico aan de Atlantische kust. Het leefgebied omvat zuidelijk Tamaulipas, oostelijk San Luis Potosi en noordelijk Veracruz en meet ruim 500 kilometer. De hoogte in dit gebied is 30 tot 1.200 meter.

Hoewel de soort af en toe in de luwe delen van snelstromende rivieren wordt gevonden, bestaat het leefgebied voornamelijk uit poelen, moerassen en vrijwel stilstaande stroompjes.

Uiterlijk:

In verhouding tot X. maculatus heeft deze soort een slankere lichaamsbouw. In kleur, tekening en vorm varieren de exemplaren sterk. Sommige kenmerken zijn geografisch gebonden, zoals lichaamshoogte, tekening in de staartwortel en lengte van de rugvin, maar de meeste kenmerken worden in alle populaties aangetroffen. In sommige populaties komen zeer veel verschillende kleuren voor. Enkele variaties die bij beide geslachten voor komen zijn: één of meer donkere strepen op het lichaam, zwarte punten of vlekken, zwarte dwarsbanden en punten of een halve maantekening in de staartwortel.

De mannetjes kunnen een prachtige gele of rode staartvin hebben. De rugvin is bij deze soort over het algemeen geel. Het lichaam kan zowel blauw als goudkleurig zijn.

De vrouwtjes hebben een drachtigheidsvlek.

De prachtige kleuren die sommige exemplaren hebben, maken van deze soort een echte blikvanger in het aquarium. In de kweekvormen die worden aangeboden is er op bepaalde kenmerken geselecteerd en deze vererven bij alle nakomelingen.

Grootte:

De vrouwtjes worden ongeveer 5,5 cm groot, de mannetjes blijven iets kleiner.

Verzorging en kweek:

Deze soort stelt weinig eisen en is eenvoudig te houden. Het is een echte omnivoor en alle soorten voedsel zijn goed.. Van mysis tot aan gekookte spruitjes worden geconsumeerd.

De soort kan het beste in een groepje worden gehouden. De eigen jongen worden dan nauwelijks gegeten en er zal altijd een groot aantal overblijven. De temperatuur moet niet al te hoog zijn. Een gemiddelde temperatuur van 21°C is voldoende. ’s Zomers kan deze soort buiten worden gehouden. De vissen komen dan mooier op kleur en worden door de variatie in voedsel ook forser.

De mannetjes hebben een fraaie balts waarbij ze met de achterkant van het lichaam over het vrouwtje heen gaan. Het is ook een levendig visje, dat af en toe springt. Het is dus van belang om het aquarium goed af te dekken.

Vooral de alfa mannetjes kunnen zeer fraai gekleurd zijn. Meestal bevinden zich in het aquarium ook enkele kleinere mannetjes die fraaie kleuren missen. Het kan meer dan anderhalf jaar duren voordat de mannetjes hun fraaie kleuren hebben.

De vissen in de natuurlijke populaties van deze soort zijn erg verschillend in kleur en de tekening. Bij de kweekvormen is er vaak een vastverervende stam gekweekt met uitgesproken kleuren.

Opmerkingen:

In de natuur komen hybriden van deze platy met andere soorten voor. Een hybride met het zwaardplaty (X. xiphidium) is door Meyer & Wischnath per abuis voor een zelfstandige soort aangezien en beschreven onder de naam “Xiphophorus kosszanderi”

Literatuur:

R.A. Angus (1989): A Genetic Overview of Poeciliid Fishes. Ecology & Evolution of Livebearing Fishes (Poeciliidae) (): 51-68

A.L. Basolo (1995): A further examination of a pre-existing bias favouring a sword in the genus Xiphophorus. Anim. Behav. (50): 365-375

G. de Beurs (1956): Onze levendbarende Xiphophorus variatus. Het Aquarium (2): 44-45

G. de Beurs (1963): Xiphophorus (Platypoecilus) variatus. Het Aquarium (6): 136-137

D. Bork (1991): Aquarienfische und Planzen in Budapester Thermalgewässern. DGLZ-Rundschau (2): 28-30

C. Clapsaddle (1983): Observations on cold resistance in livebearers. Livebearers (68): 7-8

M. Gordon (1953): The ecological niche of the Pygmy swordtail, Xiphophorus pygmaeus, in the Rio Axtla, Mexico. Copeia (3): 148-150

G. Hermann (1968): Beobachtungen bei X. variatus. Aquarien Terrarien (4): 136-136

K. de Jong (1990): De papegaaiplaty, Xiphophorus variatus 'Cuantitlan Izcalli'. Poecilia Nieuws (4): 64-66

K. de Jong (2003): Op zoek naar zwaarddragers in Mexico 2002. Poecilia Nieuws (4): 54-68

K. D. Kallman (1989): Genetic Control of Size at Maturity in Xiphophorus. Ecology & Evolution of Livebearing Fishes (Poeciliidae) (): 163-184

S.E. Meek (1904): The fresh water fishes of Mexico north of the Isthmus of Tehuantepec. Field Columbian Museum - Zoology (5): 1-252

M.K. Meyer (1983): Xiphophorus-Hybriden aus Nord-Mexiko, mit einer Revision der Taxa X. kosszanderi und X. roseni. Zoologische Abhandlungen, Staatliches Museum fur

M.K. Meyer (1986): Lebendgebärende Aquarienfische vom Rio Axtla in Mexiko. DATZ (2): 61-64

M.K. Meyer (1986): Levendbarende tandkarpers van de Rio Coy in Mexico. TI'H (46): 6-9

J. Moar (1997): Xiphophorus maculatus and Xiphophorus variatus. Livebearers (147): 20-23

A.F.J.R.B. Sloet tot Everlo (1948): Platypoecilus variatus. Het Aquarium (1): 1-2

H. Stallknecht (1968): Ethologie hilft richten. Aquarien Terrarien (6): 204-205

L. Wischnath (1996): Wildvormen van het geslacht Xiphophorus deel 3 - platy's. Het Aquarium (1): 7-9

L. Wischnath (1996): De kweekvormen van het geslacht Xiphophorus Deel 2. Het Aquarium (6): 155-158

Tekst Kees de Jong